Hebben we in ons team professioneel plezier? De rol van zingeving.

20/04/2011

De meeste mensen die werkzaam zijn in het onderwijs, zijn intrinsiek gemotiveerd. De belangrijkste reden waarom zij voor het onderwijs gekozen hebben, is dat zij “iets willen betekenen” voor studenten, hun school/kennisinstituut of de kenniseconomie.

Grofweg zijn hier drie belangrijke motivatieprikkels te onderscheiden.

–          Het plezier van leren.

–          Het plezier van samenwerken.

–          Het plezier van werken aan resultaat en kwaliteit.

In een recent verschenen onderzoek naar goed functionerende docententeams van Dr. Ben van Schijndel van de Hogeschool Utrecht werd de vraag gesteld: “Op welke resultaten ben je het meest trots?”

Meer dan 70 % van de antwoorden, zowel op individueel als op collectief niveau, hadden te maken met het feit dat werken in een goed team bijdraagt aan de zingeving van het werk.

Het gaat dan om aspecten als het vertellen van inspirerende verhalen, de aansluiting tussen individuele doelen en collectieve doelen, kunnen en mogen dromen, verwachtingen naar elkaar willen en kunnen uitspreken, waardering voor elkaar laten blijken, trots, betrokkenheid, toewijding, enthousiasme, het kunnen uitvoeren van het vakmanschap, plezier, zorgzaamheid voor elkaar, humor, collegialiteit, willen leren en willen excelleren, respecteren, het geven van vertrouwen en bovenal nieuwsgierigheid.

Het is des te schrijnender te moeten constateren dat een groot deel van de intrinsiek gemotiveerde professionals na verloop van tijd op de een of andere manier gedemotiveerd raakt. Wij hebben met zijn allen de laatste jaren een te eenzijdige nadruk gelegd op structuren, projectresultaten, processen, plannings-and controlcycli en functiescheidingen. We zijn daarbij vergeten dat kwaliteit een manier van werken is, dat dit werk wordt uitgevoerd door professionele mensen en dat die professionals daarbij behoefte hebben aan zingeving.

Als een team erin slaagt zingeving te geven aan haar leden, wordt het werk leuk en als het werk leuk wordt, volgt het (excellente) resultaat vrijwel als vanzelf. Teamleden hebben dan aan een half woord genoeg, springen voor elkaar in de bres, helpen en ondersteunen elkaar waar dat mogelijk is en vinden talloze creatieve oplossingen voor problemen.  Door zingeving identificeert het team zich met de klus die zij te klaren heeft, het programma dat zij te ontwikkelen heeft, het resultaat dat zij te implementeren heeft of het project dat zij uit te voeren heeft. Het team heeft belangstelling voor elkaar, voor haar omgeving en haar beoogde resultaat en speelt snel, accuraat en goed in op veranderingen die daarbij voortdurend optreden.

Zonder zingeving, passie, enthousiasme zal dit allemaal veel moeilijker worden. Vergaderingen worden saai, woorden worden op een goudschaaltje gelegd, verantwoordelijkheden worden ontlopen of naar elkaar toegeschoven, werk wordt over de schutting gegooid, de schuldvraag krijgt een prominente plaats, de formaliteit van documenten en besluiten wordt belangrijker dan kwaliteit en resultaat.

Het wordt daarom tijd dat we dit warmere deel van professionalisering en kwaliteit de komende tijd meer aandacht gaan geven. Intrinsieke motivatie is namelijk de brandstof waarop de kenniseconomie draait. Kwaliteit en HRM versmelten op dit onderdeel.

Paul van Deursen

24 maart, 2017

door Onderwijs.pro