Versterking onderwijskwaliteit mbo

12/10/2014

In het bestuursakkoord hebben de MBO Raad en OC&W afspraken gemaakt over de professionaliseringsinspanningen van MBO-scholen. In 2012 zijn hierop nog aanvullende afspraken gemaakt over de versterking van de professionele cultuur en de professionalisering van examenfunctionarissen. De inspectie stelde onlangs vast dat er 28 opleidingen kwalitatief onvoldoende zijn en 122 mbo-opleidingen waarvan de examinering onder de maat is. In “HRM op orde en de professionaliseringslat omhoog, wordt een schets gegeven van de voortgang van professionalisering binnen de mbo-scholen.

In deze blog willen we enkele conclusies uit dit rapport leggen naast onze visie en ervaringen. Dat doen we aan de hand van citaten uit het rapport. Wij willen dit doen omdat wij van mening zijn dat onze zeer ruime ervaring op  het gebied van kwaliteit, auditting, programmamanagement en professionele cultuur juist op dit moment en juist op deze thema’s een relevante bijdrage aan de ontwikkeling van het MBO kunnen leveren.

1. “‘Ontwikkeling van de professionele cultuur staat serieus op de agenda. Scholen beseffen echter dat daarmee de gewenste professionele cultuur er nog niet is. Dat vraagt om gedragsverandering en -beïnvloeding. Mbo-scholen zien in dat realisatie van de gewenste professionele cultuur in de kern gaat over verandering van gedrag van medewerkers. Uit de gesprekken blijkt echter dat dit nog een ingewikkelde opgave is, die blijvende aandacht zal vragen.”

Wij zien vanuit onze ervaring dat de gewenste professionele cultuur en het daarbij passende gedrag wel degelijk bereikbaar is. Deze wordt zichtbaar wanneer onderwijsteams werken vanuit een gezamenlijke visie, wanneer zij vanuit eigenaarschap het debat aan gaan over het onderwijs en elkaars competenties optimaal weten te benutten. In deze cultuur wordt voortdurend van en met elkaar geleerd en zit de pdca-cyclus in de vezels van de organisatie (nl. van de docententeams). Aanspreken en aangesproken worden, verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen en comakership zijn daarbij kernbegrippen. Het gaat hierbij om een cultuur waarin problemen op de juiste plek worden belegd, men zich houdt aan afspraken, elkaar aanspreekt op resultaat en gedrag en men elkaar stimuleert door het geven van feedback. Wij noemen dat verbetercultuur of kwaliteitscultuur.

Meer weten over professionele cultuur?

Meer weten over ons aanbod?

 2. “Het initiatief en eigenaarschap op het gebied van professionaliseringsinspanningen ligt overwegend nog bij besturen en bij de HR-functie. Risico hiervan is dat professionalisering ‘van het CvB en HR’ is en dus gebrek aan eigenaarschap in de rest van de organisatie kent”. Koppel professionalisering aan de kernopdracht van de school: het ontwikkelen en verzorgen van goede opleidingen. Hier zien we vooruitgang. Vooral omdat de professionalisering van docenten en teams in toenemende mate wordt gekoppeld aan de inhoudelijke (jaar)plannen en daaraan dus ondersteunend wordt gemaakt.’ 

Wij vinden dat professionaliseringinspanningen in en vanuit alle lagen van de schoolorganisatie – en dan nog het meest op teamniveau en bij het middenkader – moeten worden uitgevoerd. Kwaliteit hoort in onze ogen in de lijn te liggen en te worden gekoppeld aan dagelijkse activiteiten. Het vindt daar plaats waar kwaliteit in onderlinge verhoudingen en gedrag bespreekbaar wordt gemaakt, gekoppeld aan processen en onderwijsresultaten. We zien de school als een lerende organisatie wanneer er wordt gewerkt aan duurzame verbetering. In een visie van een school hoort naar ons idee het leren binnen het team plaats. Verbetering van je vakgebied en je didactische vaardigheden kan cursorisch maar verbetering van de toetskwaliteit, de examens en de eigen kwaliteitszorg kan naar onze mening het beste ‘in huis en op maat’ worden gedaan. Ons devies: laat je stimuleren door experts, stel je eigen gewenste kwaliteitstandaarden vast, organiseer hierover feedback binnen je team en dan: aan de slag.

Meer weten over onze visie en aanpak op professionaliseringstrajecten?

Meer weten over ons aanbod?

 

3. ‘Het valt ons op dat veel scholen moeite houden met het adequaat richting en sturing geven aan veranderprocessen. Met programmamanagement zijn veel scholen nog steeds weinig vertrouwd.’

Wij treden regelmatig op als projectleider, verander- of programmamanager binnen dynamische projecten. We zetten programmamanagement hierbij altijd in om duurzame verandering en verbetering teweeg te brengen. De school moet via programmamanagement een steeds groter beroep doen op docenten als ‘kenniswerkers’: mensen die op resultaten gericht zijn, lerend vermogen bezitten en verantwoording durven af te dragen.

meer weten over ons aanbod?

4. Er is binnen het HBO behoefte aan ‘Onderwijskundig leiderschap’ . Het gaat dan om het adequaat leiding en sturing geven aan de basiskwaliteit van het primair proces binnen de mbo-scholen: programmering, roostering, uitvoering, examinering, communicatie. Maar ook om het leidinggeven aan de samenwerking tussen de betrokken professionals in het onderwijsteam. En tussen de teams. In al deze activiteiten moet de onderwijskundig leider dicht op de processen, professionals en teams opereren.’

De vraag voor elke onderwijskundig leider in het onderwijs is: ‘hoe motiveer ik docenten tot de meest waardevolle inzet?’ En: ‘hoe bereik ik de hoogst mogelijke onderwijskwaliteit?’ Hij benoemt en formuleert wat van docententeams verwacht wordt qua resultaten, competenties, expertisegebieden en houding. Hij weet precies waar de kritische schakelpunten zitten tussen docenten.

Meer weten over ons aanbod?

 

5. “De kwaliteit van de examinering en van de examentaken en -processen staat bij de meeste scholen op de agenda. Er wordt over het algemeen adequate aandacht besteed aan de professionalisering hiervan. We zien wel dat de organisatorische invulling van de examenfunctionaliteit sterk kan verschillen.’

Bij de bewaking van de toetsing en het niveau is een centrale rol weggelegd voor examinatoren en examencommissies.  Het is essentieel voor deze rollen en commissies dat altijd en voor iedereen duidelijk is waar de verantwoordelijkheid begint en eindigt en aan wie verantwoording wordt afgelegd. Ook de verhouding met het management dient helder en zakelijk te worden uitgewerkt, maar vervolgens als comakers te worden uitgevoerd. We hebben zeer veel  ervaring opgedaan bij het vormgeven van de wijze waarop aansturing, mandatering en verantwoordelijkheid in dit soort processen zich verhoudt tot dat van het management en de docenten. Een bijzonder aandachtspunt hierbij is de niet hiërarchische relatie tussen examinatoren en docenten.

meer weten over toetsing en examinering?

meer weten over ons aanbod?

Graag zijn wij bereid onze rijke kennis en ervaring op de gebieden auditing, professionele cultuur, onderwijskwaliteit en project/programmamanagement in te zetten t.b.v. de onderwijskwaliteit van het MBO. Bel ons gerust op voor een, geheel vrijblijvend, kennismakingsgesprek.

Dr. Paul van Deursen, Harry Vos en Roger de la Chambre (Msc)

24 maart, 2017

door Onderwijs.pro